Met Close Reading doorgrond je de tekst tot in de puntjes. Leerlingen maken de tekst zich eigen en gaan er actief mee aan de slag. En dat samen creëert dieper tekstbegrip. Op X11 zijn we bij het vak Nederlands onlangs met een pilot Close Reading gestart.

Wat is Close Reading?

Leerlingen vinden complexe teksten vaak lastig, onder andere doordat ze oppervlakkig lezen. In het onderwijs bleek dit lastig aan te pakken, ook met extra hulp van bijvoorbeeld remedial teachers. Met Close Reading - een in Amerika ontwikkelde aanpak - gaan leerlingen terug naar de kern: het lezen zelf. De bedenkers Fisher en Frey zien Close Reading als een succesvolle aanpak, omdat er interactie met de tekst ontstaat door intensief, kritisch en herhaald lezen. Met beter tekstbegrip als gevolg (Vernooij en Meijs, 2016).

Wat is het verschil met de klassieke aanpak van leesvaardigheid?

Veel uitgevers richten zich bij leesvaardigheid op de voorbereiding op een tekst en het begrip van de moeilijke woorden. Denk bij voorbereidingen aan het bekijken van de illustraties, het opzoeken van achtergrondinformatie of het doen van voorspellingen. Vervolgens wordt leesvaardigheid vaak geoefend in teksten met vragen. Die teksten moeten volgens uitgevers niet te moeilijk zijn en worden daarom altijd aangepast. Close Reading gaat uit van het principe dat een unieke, complexere tekst juist uitdaging en ruimte tot ontwikkeling biedt. Leerlingen lezen een tekst meerdere keren op verschillende manieren. Ze gaan voortdurend op zoek naar bewijs en betekenis in de tekst, discussiëren en schrijven erover. Leerlingen ervaren dat een tekst op verschillende manieren geïnterpreteerd kan worden en dat er vaak meer dan één antwoord goed is. Inmiddels is er steeds meer onderzoek dat aantoont dat deze aanpak voor alle leerlingen effectief is (Vernooij en Meijs, 2016).

Hoe werken we op X11 met Close Reading bij Nederlands?

Bij Close Reading maken we op X11 gebruik van actuele en originele teksten. De teksten bewerken we niet voor het gebruik ervan in de les. In het dagelijks leven komen leerlingen deze teksten immers ook onbewerkt tegen. Daarnaast bieden we veel verschillende soorten teksten aan met genoeg keuzevrijheid voor de leerlingen: een recept, krantenartikel, blog, recensie, kortverhaal, raptekst of teksten van andere vakken, zoals van mens & maatschappij. Dit zijn teksten waaraan je in eerste instantie misschien niet zo snel denkt bij het onderdeel begrijpend lezen. Vervolgens wordt de tekst in drie rondes gelezen. In de eerste ronde wordt er vooral gesproken en geschreven over dat wat de tekst de leerling vertelt. In de tweede ronde gaan de leerlingen in op de opbouw van de tekst. In de derde ronde wordt onderzocht wat de tekst nu daadwerkelijk zegt. Minstens zo belangrijk hierbij is: hoe interpreteren leerlingen dit en welke kijk hebben zij zelf op het onderwerp? In de laatste ronde vindt altijd een grotere, meer creatieve opdracht plaats. Om een voorbeeld te geven uit de praktijk van X11: De komende weken lezen de leerlingen persoonlijke verhalen van leeftijdsgenoten rondom het thema ‘75 jaar vrijheid’. Tijdens de laatste leesronde voeren zij een schrijfopdracht uit. Hierbij kunnen ze ervoor kiezen om zelf ook een persoonlijk verhaal over vrijheid te schrijven. Een andere optie is in een brief of mail te reageren op een van de gelezen verhalen.

Leerlingen hebben plezier in leesvaardigheid

Wat we op X11 zien, is dat leerlingen met Close Reading plezier hebben in lezen. Een mooi voorbeeld hiervan is een opdracht rondom de tekstsoort instructie. Deze opdracht is uitgevoerd in een van de eerste weken van het afstandsonderwijs, waarin we besloten de pilot Close Reading alsnog in afgeslankte vorm voort te zetten. In de eerste opdracht lazen de leerlingen een recept, markeerden moeilijke en belangrijke woorden, zinnen, signaalwoorden en richtten ze zich op de tekstopbouw. In de daaropvolgende opdracht schreven ze zelf een stappenplan voor een instructie uit. Uiteindelijk namen ze dat op of film of maakten ze van de instructie een poster. Hieronder zijn enkele mooie inzendingen te zien.

Voorbeeld Charlotte uit X1B – uitleg B&P toast maken

Zie hoe Charlotte uit X1B in een aflevering van Charlatte Cook’s uitlegt hoe je B&P toast maakt, oftewel toast met banaan en pindakaas.

Voorbeeld Rein uit X1H – instructie skateboard opzetten voor dummy’s

Voorbeeld Heba uit X2E – instructie plannen en organiseren

Voorbeeld Zahra uit X2D – instructie planten verzorgen

Bronvermelding: Vernooij, K., & Mijs, D. (2016 mei). “Close Reading” onder de loep. Tijdschrift voor Remedial Teaching, 2016, 22–25.