Sociale veiligheid

Naast het schoolse leren van de leerling op school, maakt de leerling nog een ontwikkeling door op school, die gaat over leren omgaan met jezelf en de ander. Dit is een proces van sociaal – emotioneel leren en gaat over thema’s als het verwerven en toepassen van vaardigheden, kennis en attitude om te kunnen omgaan met de ander. Jezelf goed kennen en kunnen verhouden tot de ander.

In dit proces ontwikkelen leerlingen zich op gebieden als keuzes maken, besef van zichzelf en besef van de ander, zelfregulatie en de relatie met de ander aangaan. Iedere leerling ontwikkelt zich hierin op een eigen tempo, waarbij de aandacht van de leerling voor deze onderwerpen per leerling zal verschillen.

Als je bedenkt dat leerlingen deze processen los van elkaar, maar tegelijkertijd ook met elkaar in een vriendengroepje, klas of de school doormaken is het niet gek dat er situaties kunnen ontstaan waardoor een leerling uit balans raakt. De leerling kan zich bijvoorbeeld gekwetst voelen door de ander, of hulp nodig hebben bij het herstellen van conflictsituaties. Wanneer er in de school een klimaat is waarin dit tijdig gezien wordt en leerlingen voelen dat ze hierbij ondersteund kunnen worden door school, is er in de school een basis aanwezig die we sociale veiligheid noemen.

Op X11 voelen we een grote verantwoordelijkheid om de sociale veiligheid te waarborgen en hier zorg voor te dragen op alle niveaus in de school. Wanneer we hier samen met ouders en leerlingen de juiste aandacht voor hebben zal het ontstaan van pestsituaties verminderen. Toch kan het zo zijn dat er wel een pestsituatie ontstaat.

Wat is pesten en wat doen we op X11 hieraan?

Pesten is het langdurig expres (fysiek of emotioneel) pijn doen van de ander waarbij het slachtoffer zich niet kan verdedigen. Uit onderzoek van het Nederlands Jeugdinstituut naar pesten, blijkt dat investeren in de veiligheid en de verbinding die leerlingen met elkaar aangaan, de beste investering is om pestgedrag zo veel mogelijk te voorkomen. En dat het onmogelijk is om pesten uiteindelijk volledig uit te bannen. Het voeren van gesprek is de meest effectieve interventie die gedaan kan worden om het pestgedrag te stoppen en ander gedrag te stimuleren, waarbij het belangrijk is dat iedereen erkent dat er bij alle betrokkenen een verantwoordelijkheid ligt.

Preventief investeren in verbinding en samen leren

Op X11 is reflectie, verbinding en samen leren onderdeel van het DNA. Dit is op verschillende manieren en momenten in het schooljaar zichtbaar;

• De leerlingen en mentoren investeren vanaf het begin van het schooljaar in het klassenklimaat. Dit doen ze door allerlei vormen van spel, gesprek en activiteiten. Daarbij is zowel het groepsproces belangrijk als de individuele sociale ontwikkeling van ieder kind.
• We organiseren regelmatig momenten waarop leerlingen andere schoolgenoten ontmoeten (schoolkamp, schoolfeesten, samen schaatsen met Kerst, sportdagen, kijkavonden, samen het jaar afsluiten op Down Under)
• Het gebouw ‘Noordse Parklaan 1’ is een creatieve omgeving waarbij leerlingen van allerlei verschillende leerjaren samen aan het maken zijn
• Er is een GSA (gay straight alliance met leerlingen en docenten) die aandacht heeft voor inclusiviteit. Zij organiseren bijvoorbeeld de Paarse Vrijdag en een boot voor scholieren tijdens de gay pride in Utrecht.
• Leerlingen werken samen en luisteren veel naar elkaar en elkaars ideeën. Er is veel aandacht voor het onderlinge proces.
• De vraag; wie ben ik, wie is de ander en wat wil/kan ik betekenen voor de samenleving, komt bij alle vakken terug. Dit doen we op een onderzoekende en nieuwsgierige manier. Zo maken leerlingen bij Nederlands via Spoken Word een tekst die over zichzelf gaat waardoor klasgenoten elkaar beter leren kennen. Of wordt er bij Engels een utopia geschetst, waardoor leerlingen nadenken over wat een fijne samenleving is en wat dat vraagt van de mensen in die samenleving. Er is veel aandacht voor de vraag ‘wie ben ik, wat kan ik, wat kan ik daarmee voor een ander’. We geven niet ‘een keer een les ‘ over pesten, maar jezelf kennen en prettig samenleven is onderdeel van al het leren.

Wat als het toch niet prettig voelt op X11?

Dat we intensief investeren in een veilig sociaal klimaat, wil niet zeggen dat we daarmee ook nul pestsituaties kennen op X11. Over het algemeen (tevredenheidsonderzoek) ervaren leerlingen een hoge mate van veiligheid op X11 en geven zij aan dat zij zichzelf kunnen zijn. Het komt maar een enkele keer tot een situatie waarbij we de langdurige onveiligheid van een leerling niet in beeld hebben gehad en de sociale onveiligheid zich heeft kunnen ontwikkelen tot een pestsituatie.

Mocht het voorkomen dat er sprake is van een pestsituatie, of een andere situatie waarbij de veiligheid van een leerling wordt aangetast, dan gaan we in gesprek met de leerlingen die betrokken zijn. Het is daarbij van belang dat volwassenen met enige afstand naar het gedrag van alle betrokkenen kijken en daarbij niet spreken over ‘de pester’ en ‘het slachtoffer’. Dat kan lastig zijn, aangezien er ook emoties meespelen bij de betrokken ouders en leerlingen. Die afstand is wel nodig om goed te kunnen bekijken wat nu precies ieders gedrag is en wat iedereen nodig heeft om ander gedrag te kunnen gaan tonen. De gesprekken die we voeren gaan over wat er bij iedereen van binnen gebeurt en waar ieders gedrag vandaan komt. Ook gaat het over luisteren naar de ander en iets willen veranderen om de ander een prettiger gevoel te geven. Die informatie is nodig om samen een plan te maken. Dit doen we nooit op dezelfde manier, maar er zijn elementen die we vaak terug laten komen:

• De leerling heeft invloed op het plan
• De aanpak gaat altijd over leren en nooit over sanctioneren
• De mentor voert de regie en kan daarbij, als dat prettig of wenselijk is, ondersteund worden door het ondersteuningsteam (zij hebben extra expertise en ervaring op het gebied van gespreksvoering en pedagogiek)
• Medeleerlingen zijn onderdeel van het plan van aanpak, want iedereen is verantwoordelijk voor de sociale veiligheid. Ook kunnen medeleerlingen bijvoorbeeld onderdeel zijn van een buddysysteem.
• We benoemen wat ieders rol en verantwoordelijkheid is om de omgang met elkaar te verbeteren
• Ouders/verzorgers worden geïnformeerd en betrokken bij het proces aangezien zij medeverantwoordelijk zijn voor het veilige klimaat op X11. Daarbij is het belangrijk dat alle partijen open communicatie naar elkaar hebben en dat we het gezamenlijk het lange termijn doel nastreven (zelfredzaamheid en welbevinden).

Waar willen we ons verder in ontwikkelen

We denken dat we op X11 nog een aantal stappen te zetten hebben. Hieronder zie je een aantal thema’s die wij graag willen gaan aanpakken.

• Leerlingen vaker en beter in staat stellen om elkaar te helpen (peer tutoring)
• Mogelijkheden blijven creëren om sociaal te leren
• De driehoek leerling, ouders, school versterken
• Investeren in metacognitieve vaardigheden van leerlingen (Metacognitie betreft de kennis en vaardigheden om het eigen denken, handelen en leren te organiseren, te sturen en te controleren).

Tevredenheidsonderzoek

De komende weken wordt het tevredenheidsonderzoek naar alle leerlingen en ouders verstuurd. Dat geeft ons weer meer inzicht in hoe de tijd op X11 wordt ervaren en waar we aandacht voor moeten hebben. Mocht je in gesprek willen over het welbevinden van je kind, zoek dan contact met de mentor.